Geschiedenis

Huidige situatie

Tuingroep Lissabon is een verblijfstuin en is een betrekkelijk klein tuinpark met 108 tuinen. Het park is ca. 5,8 hectare groot. Het tuinpark is gelegen tussen het oude idyllische lint Sloterweg aan de noordzijde, de Anderlechtlaan aan de westzijde en aan de zuidkant de snelweg A4. Het ligt tevens in een reeks groengebiedjes: het Reigersbosje, het Siegerpark en tuinpark Bijenpark en heeft daardoor een relatief groene omgeving. De rand van het park wordt gevormd door een waterpartij en een groenzone met bomen en houtwallen, waartussen een wandelroute ligt. Het park maakt geen onderdeel uit van de Amsterdamse hoofdgroenstructuur. Tuinpark Lissabon heeft wel een reglementair natuurvriendelijke / ecologische doelstelling. Bijzonder zijn de natte oeverprojecten in het gradiëntensysteem.

Toegankelijkheid en oriëntatie

Het tuinpark ligt op loop- en fietsafstand van de stad, direct bij woonwijken Nieuw Sloten en de Aker en is goed bereikbaar vanuit de westelijke tuinsteden via recreatieve langzame verkeerroutes. Het complex is vanaf de Sloterweg zichtbaar. Aan deze zijde ligt de enige entree van de tuin (en de op het park gelegen parkeerplaats). Vanaf de A4 zuidzijde is het park goed zichtbaar maar vanaf het westen minder. Van eind maart tot half oktober kan een ieder dit wandelpark bezoeken. In 2003 is door het aanleggen van bruggetjes naar het Bijenpark en Siegerpark een interessant wandelgebied ontstaan voor de bewoners van de aanliggende wijken.

De Geschiedenis van Tuinpark Lissabon

 In de jaren zestig werd een gedeelte van de bestaande Rijksweg 4 (thans A4) verlegd om een aansluiting op de nieuwe Ringweg om Amsterdam (A10) te kunnen maken, om ruimte te bieden voor de nieuwe spoorlijn naar Schiphol en Den Haag en om ruimte te maken voor meer rijstroken. Daartoe werd een groot dijklichaam door de Riekerpolder aangelegd. Dit ging onder andere ten koste van het zuidelijke deel van het Siegerpark en het Bijenpark. Als compensatie voor het verloren deel van het Bijenpark werd in 1965 een Nieuw Bijenpark aangelegd in de Eendrachtpolder ten westen van Geuzenveld, bij Oud-Osdorp. Het nieuwe dijklichaam sloot nabij de Schinkelsluis met het knooppunt De Nieuwe Meer aan op de Ringweg. Hiervoor werd een deel van het volkstuinpark Ons Buiten opgeofferd. Dit werd onder andere gecompenseerd door aanleg van tuinpark Lissabon aan de Sloterweg in 1968.

De volgende afspraken werden met de gemeente gemaakt:

• Tuinders krijgen een kleine compensatie in geld

• Er wordt een stuk terrein met zwarte grond opgeleverd aan de Sloterweg.

• Er zullen afwateringssloten gegraven worden en er worden paden aangelegd.

• Om het iets eenvoudiger te maken zullen er ook percelen uitgezet worden. De perceelmaat zal 15×20 meter bedragen.

Daar konden de vertrekkende tuinders het mee doen. Echter lang niet alle tuinders hebben een nieuwe tuin op Lissabon       genomen. Het werd ongeveer fifty/fifty. Helft bestaande tuinders, helft nieuwe tuinders. Gelukkig hadden de oud tuinders van Ons Buiten voorrang met het kiezen van een perceeltje.

De eerste aanblik van het nieuwe tuinpark was nogal deprimerend. Als je op de parkeerplaats stond kon je onbelemmerd kijken naar het talud van de A4. Een maagdelijk stuk zwarte grond van 200 meter breed en 225 meter diep. Doorsneden door brede en smalle sloten. Ons waternet heeft een lengte van 1700 meter. De paden nemen ruim 1400 meter in beslag. De rode piketpaaltjes die de percelen aangaven stonden als vroege tulpen in de koude grond. De enige begroeiing waren de bomen en struiken die de gemeente had geplant op de buitensingels en wat we nu landtongen noemen. Het waren wel heel kleine boompjes.

De saamhorigheid was groot en iedereen hielp elkaar. Huisjes op Ons Buiten werden vaak plank voor plank afgebroken en op Lissabon weer opgebouwd. Andere tuinders kozen voor een nieuw te bouwen huisje. De eerste jaren was het buffelen. Water moest nog aangelegd worden, septictanks nog ingegraven en oliestellen gevuld worden. Het was echt behelpen. Geen accu’s, geen zonnepanelen, geen koelkasten en al helemaal geen TV’s. Maar volkstuinders zijn vindingrijk. Soms kom je in een tuin nog een ondergrondse koelkist tegen. Ze werken trouwens nog steeds goed.

De pioniersfase ligt ver achter ons en Lissabon is geworden zoals het nu is. Dit is niet geheel zonder slag of stoot gebeurd. Zoals velen van u weten is de opzet van tuinen en huisjes verregaand geformuleerd.  Alle huisjes precies zoveel centimeter hoog en breed. Alle huisjes precies zoveel centimeter van de erfafscheiding en de sloot. Veelal een grasveld en borders. Dit is niet geheel onverklaarbaar. Vergeet niet de het Bondsbestuur en Tuinbestuur grotendeels uit oudere ambtenaren bestond. De reglementen en voorschriften waren en zijn nog steeds heel stringent. Slechts een paar tuinders doorbraken het tuinpatroon en begonnen met het inrichten van een afwijkende tuin. Dit werd niet altijd door medetuinders gewaardeerd.

Dit geldt eigenlijk ook voor de inrichting van het park. Jarenlang waren de paden als langs een liniaal getrokken. Ook het gras in ons openbare groen was altijd op de juiste hoogte. Met grote regelmaat werd er gemaaid.  Met regelmaat liepen leden van de groencommissie langs de tuinen om te inspecteren of de tuin nog aan de gestelde eisen voldeed. Ik heb echter nooit van sancties gehoord.  Maar in de jaren negentig kwam er een kentering in de manier van tuinieren. Dit had niet alleen met de verjonging op ons tuinpark te maken maar ook met een maatschappelijke ontwikkeling.  Aan de wilde tuinen van Louis Le Roy werd volop aandacht besteed en ook de tuinen van Mien Ruys waren niet geheel onbekend. Een mooi voorbeeld is de bielzenborder voor het parkeerterrein.

Vooral de maatschappelijke ontwikkeling wat betreft milieu is doorslaggevend geweest. Er werd een landschapsarchitecte van het Landbouwschap ingehuurd. Twee tuinen op Lissabon werden volgens de laatste ontwikkelingen ingericht. Diverse groenstroken werden beplant met wilde bloemen. Heel wat kubieke meters zand is er in deze stroken verwerkt om de grond armer te maken.  In onze ogen werd het mooi maar er brak bijna een revolte uit. Het gros van de tuinders vond het vreselijk. Geen gezicht, rotzooitje, geen visitekaartje en slecht onderhouden.  Achteraf realiseerden we ons dat we de tuinders veel nauwer bij onze plannen hadden moeten betrekken.  Er zijn echter verschillende projecten die hierop volgend wel geslaagd zijn. Het aanleggen van een paddenpoel en het aanleggen van een takkenwal rond het hele complex zijn hier voorbeelden van. Dat de paddenpoel nu een vlindertuin is geworden was een beslissing die noodgedwongen genomen moest worden. Er kwamen in de poel geen padden en kikkers maar in de vijvers van de tuinders des te meer. Heel belangrijke ontwikkeling was het veranderde maaibeleid. Van heel vaak terug naar twee keer per jaar. De resultaten waren na een paar jaar al zichtbaar. Verschillende soorten orchissen komen trouw ieder jaar terug. De fritillaria krijgt alle kans om zich uit te zaaien. Er staan er duizenden.

Ook inspringen op een groter milieubewustzijn was het verbieden van de verkoop van bestrijdingsmiddelen in onze winkel. Stap voor stap zijn we de goede kant opgegaan. Maar we willen verder. Verder op de weg van natuurlijk tuinieren. Lissabon heeft namelijk nog geen predicaat “ Natuurlijk tuinieren”  Sinds drie jaar is een groep vrijwilligers hard aan het werk om het begeerde Lieveheersbeestje te krijgen. De voorbeelden zijn duidelijk te zien. Natuur en Milieu Educatiedagen voor de kinderen van Basisschool de Mijlpaal, een avontureneiland, meerdere insectenhotels, een kleine boomgaard  met oorspronkelijke rassen, rotstuinen die ruimte bieden aan verschillende kleinere dieren en natuurlijk het bijenvolk. Een bevriende imker van het Nieuwe Bijenpark heeft enige bijenkasten geplaatst. De eerste honing van eigen tuin is een feit. Betekent ook automatisch dat we veel meer bijen minnende planten en  bloesembomen hebben dan voorheen. We zijn dus op goede weg maar er moet nog best veel gebeuren. We hebben er echter het vertrouwen in dat een groep zeer enthousiaste tuinders de klus op korte termijn gaat klaren.  Vooral moeten we er op letten dat er een goede communicatie is tussen tuinders en de Natuurlijk Tuinieren groep. Ondertussen heeft het heugelijk feit zich voorgedaan dat de enorme inzet is beloond door het AVVN. Het keurmerk is uitgereikt en wel met drie stippen. Hopelijk bereiken we over drie jaar het maximaal bereikbare; vier stippen.